ตามไปดู 5 เทศกาลสงกรานต์ Water Festival สาดน้ำ ดับร้อน! ที่ไม่ได้มีแค่ในเมืองไทย

เทศกาลสงกรานต์ในประเทศลาว จะจัดขึ้นในเมืองใหญ่อย่างหลวงพระบาง เวียงจันท์ และตามหัวเมืองต่างๆ นับเป็นบ้านพี่เมืองน้องของเราที่มีวัฒนธรรมใกล้เคียงกับไทยมากที่สุด จัดขึ้นในช่วงระหว่างวันที่ 14-16 เมษายนของทุกปี มีลักษณะใกล้เคียงกับประเพณีของล้านนาทางภาคเหนือของไทย เช่นที่จังหวัดเชียงใหม่เป็นอย่างมากด้วยเหตุผลทางประวัติศาสตร์ในอดีต ไม่ว่าจะเป็นการทำความสะอาดบ้านเรือน การบายศรีสู่ขวัญ อวยพรกัน สรงน้ำพระ การเข้าวัดทำบุญ การก่อเจดีย์ทราย การปล่อยนกปล่อยปลา การประกวดนางสังขาร (นางสงกรานต์ของประเทศลาว) และที่ขาดไม่ได้คือการเล่นน้ำและการปะแป้ง ไฮไลท์คือที่จะมีปีละครั้งคือการ สรงน้ำ พระบาง พระคู่บ้านคู่เมืองหลวงพระบาง

“ติงยาน” หรือ ติงจัน (Thingyan) เป็นเทศกาลขึ้นปีใหม่ของ “เมียนมา” โดยชาวเมียนมาที่นับถือศาสนาพุทธมักจะเข้าวัด ทำบุญ ก่อพระเจดีย์ทราย(ในชุมชนที่สืบเชื้อสายจากชาวโยเดีย อยุธยา) การตักบาตร สรงน้ำพระพุทธรูป ถือศีลปฏิบัติธรรม รักษาศีล รดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ ทำความสะอาดวัดหรือศาสนสถานไม่แตกต่างจากไทย ส่วนการสาดน้ำมักจะเป็นที่นิยมในหมู่คนรุ่นใหม่ จัดขึ้นช่วงเดือน 5 (เมษายน) ของไทย แต่เป็นเดือน 1 ของพม่า ที่เรียกว่า “เดือนดะกู” (ช่วงมีนาคม-เมษายน) เป็นการเริ่มต้นศักราชใหม่ และเป็นเดือนต้นฤดูร้อน ปัจจุบันรัฐบาลพม่ากำหนดประเพณีสงกรานต์ให้ตรงกับวันที่ 13-17 เมษายนของทุกปี ชาวพม่าจะนิยมจัดงานบวชเณรให้ลูกชายและจัดงานเจาะหูให้ลูกสาว ดังนั้นจะเห็นขบวนแห่ลูกแก้วและลูกหญิงไปตามท้องถนนและรอบลานพระเจดีย์ ตามวัดต่างๆ

สงกรานต์ในประเทศกัมพูชา เรียกว่า โจลชนัมทเมย หรือออกเสียงว่า ซ็องกรานต์ ซึ่งเป็นช่วงต้นฤดูกาลเก็บเกี่ยว ในแต่ละปี รัฐบาลของประเทศกัมพูชาจะจัดให้มีเทศกาลสงกรานต์ ให้อยู่ในช่วงวันที่ 13-16 เมษายนของทุกปี จะมีการจัดงาน “อังกอร์ สงกรานต์” (Angkor Songkran) ขึ้นที่นครวัด สถานที่ซึ่งเป็นมรดกโลก เมืองเสียมเรียบ งานสงกรานต์ที่ใหญ่เพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยวต่างชาติ โดยส่วนมากชาวกัมพูชามักจะทำในช่วงนี้คือ ทำความสะอาดบ้านเรือน เพื่อเป็นการต้อนรับเทวดา ทำบุญทำทาน สรงน้ำพระ รดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ การเต้นรำเฉลิมฉลอง ตลอดจนเล่นการละเล่นพื้นบ้าน รวมไปถึงการสาดน้ำ

เทศกาลสาดน้ำของชาวไต สิบสองปันนา (Water-Sprinkling Festival) หรือเทศกาลพัวสุ่ยเจี๋ย หรือ “泼水节”เป็นคำจีนที่เรียกวันสังขาร(ประเพณีปีใหม่)ของชนชาติไทใน สิบสองปันนา โดยวันที่ 13 เมษายน ของทุกปี คำว่า”สังขาร”เป็นคำเดียวกันกับ”สงกรานต์” แต่คนในสิบสองปันนาและล้านนาเขียนเป็น”สังขาร” ประเพณีวันสังขารที่สิบสองปันนาเหมือนกับปีใหม่เมืองของล้านนา เป็นประเพณีสงกรานต์ของชาวไต หรือชาวไท ในเขตปกครองตนเองสิบสองปันนา เต๋อหงไดและจิงโป มณฑลยูนนาน ทางตอนใต้ของจีน จะจัดงานสงกรานต์ประมาณวันที่ 13-15 เมษายน ชาวไตจะแต่งกายด้วยเสื้อผ้าที่สวยงามและออกมาเล่นสาดน้ำกันอย่างสนุกสนาน มีการจัดกิจกรรมเฉลิมฉลองต่างๆ การแข่งขันเรือมังกรที่เป็นเอกลักษณ์ของเทศกาลนี้ การระบำนกยูง ร้องรำทำเพลง การละเล่นน้ำ และการรดน้ำดำหัวให้กันและกัน เชื่อว่าจะเป็นการชะล้างสิ่งไม่ดีออกไปจากตัว

น้อยคนนักที่จะทราบว่าสงกรานต์บ้านเรา มีเคล้าต้นกำเนิดมาจากแหล่งอารยธรรมประเทศอินเดีย ถึงแม้จะเป็นที่ถกเถียงในวงวิชาการจากนักประวัติศาตร์บางท่านที่แย้งว่าไม่มีความเกี่ยวข้องกัน ซึ่งอาจหมายรวมถึงวัฒนธรรมประเพณีด้านอื่นๆด้วย แตกต่างกันตรงที่ไม่ได้เล่นน้ำ แต่จะเป็นการสาดสีกัน เรียกว่าา “โฮลิ” (Holi) หรือ “โฮลิปูรณิมา” ซึ่ง จะตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 4 (ราวๆ เดือนมีนาคม) ซึ่งก็คือการเปลี่ยนผ่านจากราศีหนึ่งไปยังอีกราศีหนึ่ง จะมีการเฉลิมฉลองด้วยการสาดสี เชื่อกันว่าเป็นการปัดเป่าเชื้อโรคร้ายให้ออกจากร่างกายเราให้หมดสิ้น ที่มีพื้นเพมาจากความเชื่อในศาสนาฮินดูในช่วงฤดูใบไม้ผลิ โดยชาวฮินดูออกมาเล่นสาดสีใส่กัน เพื่อเป็นการปัดเป่าสิ่งชั่วร้าย สำหรับฝุ่นผงสีที่ใช้สาดกันนั้นจะทำมาจากธรรมชาติ เช่น ดอกทองกวาว, บีทรูท, ขมิ้น อันเป็นนัยที่บ่งบอกถึงการสิ้นสุดของฤดูหนาวและเข้าสู่ฤดูใบไม้ผลิ การสาดสีจะเล่นกันเฉพาะช่วงเช้าจนถึงเที่ยงวันเท่านั้น จากนั้น ผู้คนก็จะแยกย้ายไปพักผ่อน เมื่อตกเย็นจะออกมาพบปะสังสรรค์กัน อีกทั้งยังเชื่อว่าในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้รับเทศกาลนี้มา และปรับเปลี่ยน จากการสาดสี เป็นสาดน้ำใส่กันแทน นั่นก็คือ สงกรานต์ นั่นเอง